Πώς μας οδήγησαν στο μνημόνιο: Τα απόρρητα πρακτικά του ΔΝΤ

Την στιγμή που ανώτατοι αξιωματούχοι της Ευρωζώνης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου συζητούν σε μυστικές συναντήσεις το πώς θα αντιμετωπίσουν το ερχόμενο αμφιλεγόμενο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας, η Wall Street Journal φέρνει στο φως τα πρακτικά της κρίσιμης συνεδρίασης του ΔΝΤ, στις 9 Μαΐου 2010, που περιγράφουν την διαμάχη μεταξύ των χωρών-μελών για εάν πρέπει να διαγραφεί ή όχι το χρέος της Ελλάδας.

 

Το έγγραφο, καταγράφει την ελληνική απόφαση να αρνηθεί μερική διαγραφή χρέους το 2010 κάτι που ερχόταν σε αντίθεση με τις προτάσεις πολλών άλλων κρατών-μελών, επισημαίνει σοβαρές διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών, κάνει λόγο για καθυστέρηση στο αίτημα για βοήθεια από το ΔΝΤ, για αισιόδοξες προβλέψεις ανάκαμψης, για “τρομερούς” κινδύνους αποτυχίας του προγράμματος, ενώ προέβλεπε και τις διαφωνίες που ήταν πιθανό να προκύψουν στο εσωτερικό της τριμερούς (ΕΚΤ, ΔΝΤ, ΕΕ).

Το 2010 το ΔΝΤ δεσμεύτηκε να προσφέρει διάσωση στην Ελλάδα, παρά τις διαφωνίες αν η λύση αυτή θα απέδιδε. Κάποια μέλη του Ταμείου, σχεδόν το ένα τρίτο του διοικητικού συμβουλίου, κυρίως από χώρες που είχαν βιώσει τον οδοστρωτήρα του ΔΝΤ, έγειραν σοβαρά ερωτήματα για το σχεδιασμό της διάσωσης.

Κάποιοι διαμαρτυρήθηκαν ότι οι προβλέψεις ανάπτυξης ήταν μη ρεαλιστικές, κάποιοι τόνισαν πως η μερική διαγραφή του χρέους ήταν απαραίτητη για την επιτυχία του προγράμματος, ενώ ορισμένοι επεσήμαναν πως το πρόγραμμα ζητούσε παρά πολλά από τους Έλληνες χωρίς να ζητάει κάτι από τους πιστωτές της.

Από την άλλη μεριά, ο φόβος των μεγαλύτερων μετόχων του ΔΝΤ —ΗΠΑ, Γερμανία— ήταν πως μια αναδιάρθρωση χρέους θα προκαλούσε ζημιές στις τράπεζές τους, οι οποίες αργότερα θα διευρυνόντουσαν, άποψη η οποία και επικράτησε.

“Οι κίνδυνοι του προγράμματος σταθερότητας είναι τεράστιοι. Με άλλα λόγια, το συγκεκριμένο πρόγραμμα σταθερότητας, που απαιτεί από την Ελλάδα μία βασανιστική προσαρμογή, δεν είναι για την διάσωση της χώρας αλλά για την διάσωση των ιδιωτικών κατόχων χρέους, δηλαδή τις Ευρωπαϊκές τράπεζες” δήλωσε ο εκπρόσωπος της Βραζιλίας στη συνεδρίαση του 2010.

Ελληνικό «όχι» στην αναδιάρθωση χρέους

Αργεντινή, Βραζιλία, Ινδία, Ρωσία και Ελβετία επεσήμαναν ότι λείπει κάτι από το πρόγραμμα: θα έπρεπε να περιέχει, όπως είπαν, αναδιάρθρωση χρέους όπου θα συμμετείχε και ο ιδιωτικός τομέας (PSI). Μάλιστα, ο εκπρόσωπος της Αργεντινής άσκησε σκλήρη ιδιαίτερη κριτική λέγοντας ότι επαναλαμβάνονται τα λάθη (δηλαδή μη βιώσιμη δημοσιονομική λιτότητα) που επιβλήθηκαν στη χώρα του το 2001. Προς έκπληξη όλων, ακόμα και ο εκπρόσωπος της Ελβετίας προσυπέγραψε τα προηγούμενα σχόλια περί έλλειψης μερικής διαγραφής του Ελληνικού χρέους.

Το ΔΝΤ ανέφερε τότε ότι “η αναδιάρθρωση χρέους αποκλείστηκε από τις ίδιες τις ελληνικές αρχές“. Πρόσθεσε, ότι υπήρχαν συζητήσεις για PSI στο πρότυπο της πρωτοβουλίας της Βιένης αλλά αυτό δεν ήταν δυνατό γιατί τα ελληνικά ομόλογα ήταν μοιρασμένα μεταξύ αγνώστου αριθμού κατόχων, ενώ το 90% εξ αυτών δεν είχε ρήτρα συλλογικής ευθύνης.

Μάλιστα Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία, μετέφεραν τη δέσμευση των τραπεζών τους να στηρίξουν την Ελλάδα διατηρώντας την έκθεσή τους στα ελληνικά ομόλογα.

Κίνδυνοι του προγράμματος

Αργεντινή, Αυστραλία, Καναδάς, Βραζιλία και Ρωσία επισήμαναν τους “τεράστιους” κινδύνους του προγράμματος λόγω της ανάγκης για διψήφια μείωση του ελλείμματος ενώ κάποιοι συνέκριναν την κατάσταση στην Ελλάδα με αυτή της Αργεντινής πριν από την κρίση του 2001.

Τους ιδιαίτερα μεγάλους κινδύνους του προγράμματος αναγνώρισαν και οι ίδιοι οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ, ιδιαίτερα στον τομέα των προβλέψεων για τη βιωσιμότητα του χρέους, δηλώνοντας πως “το προσωπικό [του ΔΝΤ] θεωρεί πως, μεσοπρόθεσμα, το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο, αλλά δεδομένης της υψηλής αβεβαιότητας γύρω αυτό, δεν ισχύει κάτι τέτοιο με μεγάλη πιθανότητα”. Με άλλα λόγια, την ίδια ώρα που το ΔΝΤ δήλωνε ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο, ούτε οι ίδιοι δεν το πιστεύανε.

Τον Ιούνιο του 2013, η Κριστίν Λαγκάρ δήλωνε: “Τον Μάιο του 2012. γνωρίζαμε ότι η Ελλάδα χρειαζόταν διάσωση, αλλά όχι ότι θα χρειαζόταν και αναδιάρθρωση του χρέους της… Δεν είχαμε ιδέα ότι η συνολική οικονομική κατάσταση θα επιδεινώνονταν τόσο γρήγορα.”

Παράλληλα, στη συνεδρίαση του 2010 επισημάνθηκε ότι το πρόγραμμα δεν θα λειτουργήσει αν δεν υλοποιηθούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. «Η μεγαλύτερη πρόκληση για τις αρχές είναι να ξεπεραστεί η άγρια αντίδραση των εδραιωμένων συμφερόντων», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Ο Αυστραλός αξιωματούχος δήλωσε πως δεν πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη της Ασιατικής κρίσης, επιβάλλοντας υπερβολικές διαρθρωτικές αλλαγές, ενώ χαρακτήρισε τους όρους που τέθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως “λίστα ψώνιων”.

Σημειώνεται επίσης, ότι αξιωματούχοι του ΔΝΤ είχαν ήδη συναντηθεί με τα κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης, μη κυβερνητικές οργανώσεις και ηγεσίες συνδικάτων. Η γνώμη των εκπροσώπων του ΔΝΤ ήταν ότι ο ιδιωτικός τομέας ήταν πλήρως σύμφωνος με το πρόγραμμα σταθερότητας, γεγονός που χαρακτηρίστηκε από τους ίδιους ως “εντυπωσιακό”. Αναφέρεται ότι ο κύριος λόγος στήριξης του προγράμματος από τον ιδιωτικό τομέα ήταν το γεγονός ότι θα έφερνε ένα τέλος σε πολλά προνόμια του δημόσιου τομέα.

Καθυστέρησε το αίτημα

Στο έγγραφο αναφέρεται ότι Αυστραλία, Καναδάς, Κίνα, Ρωσία και Ελβετία έκαναν λόγο για ατέλειες στην αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης. Ο Γερμανός εκπρόσωπος διευκρίνισε ότι δεν υπήρχε σχετική πρόβλεψη στη συνθήκη του Μάαστριχτ και έπρεπε να δημιουργηθεί ο μηχανισμός.

Αισιόδοξες προβλέψεις ανάπτυξης

Κινέζοι και Ελβετοί ανέφεραν πως ακόμα και μικρή απόκλιση από τις προβλέψεις για το ΑΕΠ έθετε σε κίνδυνο τη διατηρησιμότητα του χρέους. Στο κείμενο γίνεται ρητή αναφορά για αισιόδοξες προβλέψεις ανάπτυξης αλλά σύμφωνα με τα πρακτικά,ο αντίλογος ανέφερε τις δυνατότητες ταχύτερης ανάκαμψης κυρίως λόγω του μεγέθους της αφανούς οικονομίας.

Διαφωνίες στις επικαιροποιήσεις του μνημονίου

Κίνα, Αίγυπτος και Ελβετία τόνισαν το ρίσκο να υπάρχουν προβλήματα και διαφωνίες στο εσωτερικό της τριμερούς (ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ) κατά την τριμηνιαία διαδικασία επικαιροποίησης του μνημονίου.

Κατεβάστε το έγγραφο των πρακτικών του ΔΝΤ

ΕΠΑΜ Πάτρας [Με πληροφορίες από το The Press Project και την Wall Street Journal]