ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ! ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΙ;

Toυ ΝΕΣΤΟΡΑ ΝΕΣΤΟΡΙΔΗ

Οι ευρωεκλογές που πέρασαν αποτελούν αναμφίβολα μία τομή στην ιστοριά της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Είναι η πρώτη φορά που η Αριστερά αναδεικνύεται σε πρώτη πολιτική παράταξη. 

Πρέπει να έχουμε στο νου μας εντούτοις ότι οι πολιτικές μάχες που έρχονται δεν θα είναι καθόλου εύκολες και ως εκ τούτου πρέπει να βγάλουμε ένα συμπέρασμα από τις εκλογικές μάχες που δόθηκαν τις προηγούμενες μέρες και να έχουμε ένα συγκεκριμένο και σαφές πολιτικό σχέδιο για το πώς να κινηθούμε από εδώ και πέρα.

Αν και μπορούμε να μιλήσουμε για μία αδιαμφισβήτητη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές, δεν μπορούμε να μην δούμε και κάποια σημεία που χρήζουν προσοχής. Αν και η κύρια επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζει να βρίσκεται στις λαϊκές συνοικίες, παρατηρείται μία -αν και όχι τεράστια, εντούτοις σημαντική, της τάξης του 3% [1]- κάμψη των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις συγκεκριμένες περιοχές. 

Η εκτίμηση του Χ. Λάσκου σε παλιότερο κείμενο του [2], ότι δηλαδή πρέπει να τονώσουμε τον αντικαπιταλισμό μας ώστε να διπλασιάσουμε την επιρροή μας σε ανέργους και εργαζομένους φαίνεται ότι δεν επαληθεύτηκε (ή ότι δεν ακολουθήθηκε επαρκώς η εν λόγω τακτική από τον ΣΥΡΙΖΑ)· μάλλον υποχώρησε η επιρροή μας σε αυτά τα στρώματα και αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει.  

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η στασιμότητα του δημοκρατικού,αντιμνημονιακού μπλοκ (συμπεριλαμβάνονται όλες οι δημοκρατικές, αντιμνημονιακές δυνάμεις είτε αριστερές είτε δεξιές είτε λαϊκομετωπικοί σχηματισμοί), η υποχώρηση του μνημονιακού μπλοκ και η αύξηση των ακροδεξιών έως ναζιστικών δυνάμεων.

Η ενδυνάμωση της πατριδοκάπηλης ακροδεξιάς είναι επίσης ένα στοιχείο του οποίου θα πρέπει να αναζητήσουμε τις αιτίες. Η μεγάλη δύναμη μάλιστα της Χρυσής Αυγής σε ιδιαίτερα φτωχές περιοχές (Ασπρόπυργος, Μενίδι κλπ) θα πρέπει να μας κάνει επειγόντως να βρούμε έναν τρόπο να αναχαιτήσουμε άμεσα τη δυναμική του φασισμού στις λαϊκές συνοικίες, και αυτό σίγουρα δεν γίνεται ούτε με ιδεολογικά καθαρούς όρους (στενά αντικαπιταλιστικούς ή εθνομηδενιστικούς) ούτε και με τον γραβατωμένο "αντιφασισμό" του "συνταγματικού τόξου", ούτε φυσικά μπορούμε να επαφιόμαστε στις ποινικές διώξεις που υφίστανται τα στελέχη της ΧΑ. 

 Μόνο ένα μαζικό, λαϊκό κίνημα που θα βάζει στο επίκεντρο το εθνικό και το κοινωνικό πρόβλημα (τα οποία στην παρούσα συγκυρία διαπλέκονται όσο ποτέ άλλοτε στην μεταπολιτευτική Ελλάδα) θα ξεγυμνώσει τα εν λόγω μορφώματα στα μάτια του κόσμου και θα αποκαλύψει τον πραγματικό τους ρόλο.

 Η αποτυχία του δημοκρατικού, αντιμνημονιακού μπλοκ να αυξήσει τις δυνάμεις του μετά από δύο χρόνια λεηλασίας του τόπου είναι κάτι ακόμα το οποίο πρέπει να μας προβληματίσει, γιατί δείχνει ότι δεν είχαμε μία ουσιώδη αλλαγή των συσχετισμών σε κοινωνικό επίπεδο πάνω στο δίπολο μνημόνιο-αντιμνημόνιο, αλλά και ότι κυρίως η ακροδεξιά επωφελήθηκε από την υποχώρηση της δύναμης του μνημονιακού μπλοκ. Η στασιμότητα του χώρου είναι αποτέλεσμα τόσο της κινηματικής καθίζησης όσο και του ταλαντευόμενου πολιτικού λόγου του κύριου εκφραστή του, του ΣΥΡΙΖΑ. 

Η κινηματική απραξία και ο αμφίσημος πολιτικός λόγος είναι φαινόμενα συνδεδεμένα μεταξύ τους και αλληλοτροφοδοτούμενα. Η λύση βρίσκεται σε μία "φυγή προς τα εμπρός", η οποία είναι τόσο αναγκαία όσο και δύσκολα πραγματοποιήσιμη. 

Για να γίνει αυτό πρέπει να κατανοήσουμε την αδυναμία θεωρητικών σχημάτων που εκθειάζουν το "αυθόρμητο" και να αντιληφθούμε ότι για να είναι ένα κίνημα επιτυχημένο είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός υποκειμένου που θα παρεμβαίνει συντεταμένα στο εσωτερικό του και θα προσπαθεί να του δώσει σαφή πολιτική στόχευση αλλά και να το υποστηρίζει με όλες τις οργανωτικές δυνάμεις που διαθέτει. 

Χωρίς αυτήν την προϋπόθεση το κίνημα μπορεί σχετικά εύκολα είτε να ενσωματωθεί είτε να κατασταλεί είτε (ακόμα χειρότερα) να αποκτήσει αντιδραστικό χαρακτήρα.

Η απουσία διακριτού, μαζικού κόμματος που να πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις κάνει επιτακτική την ενότητα -στη δράση- και τον συντονισμό των δυνάμεων της Αριστεράς και άλλων ριζοσπαστικών, δημοκρατικών δυνάμεων. 

Η εκλογική καταγραφή των παραπάνω σχηματισμών (ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΣΧΕΔΙΟ Β, ΕΠΑΜ κλπ) μπορεί φαινομενικά να υπήρξε πενιχρή, ωστόσο η κοινωνική τους γείωση σε σημαντικούς κοινωνικούς χώρους (γειτονιές, σωματεία, φοιτητικούς συλλόγους) είναι ιδιαίτερα υπολογίσιμη και σε αρκετές περιπτώσεις ισχυρότερη εκείνης του ΣΥΡΙΖΑ. Θα ήταν μεγάλο λάθος να συμπεριφερθούμε υπεροπτικά ή ψηφοθηρικά απέναντι στις εν λόγω συλλογικότητες. 

Ένα κοινωνικό, ριζοσπαστικό μέτωπο με συντονισμένη δράση στους κοινωνικούς χώρους και ένα ανατρεπτικό πολιτικό στόχο (που θα μπορούσε να είναι μέχρι και η προετοιμασία μιας γενικής πολιτικής απεργίας, άσχετα αν αυτό ευοδωθεί ή όχι) θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πυροκροτητής ευρύτερων κινηματικών εξελίξεων αλλά και άλλων νικών (βλ. νίκη στις δημοτικές εκλογές Χαλανδρίου).

Πολύ σημαντικό είναι επίσης να μην δίνουμε έμφαση σε λογικές ανάθεσης του στυλ "σε λίγους μήνες η κυβέρνηση θα καταρρεύσει και θα σωθούμε". Τέτοιες λογικές επαναπαύουν τον κόσμο σε πρώτο τόνο και κατόπιν τον απογοητεύουν καθώς βλέπει ότι παρά τις αμέτρητες εξαγγελίες κατάρρευσης της κυβέρνησης "μόλις μπει ο χειμώνας", εκείνη δεν πέφτει. 

Η ταξική πάλη στην Ελλάδα είναι ιδιαιτέρως οξυμένη και διακυβεύονται τεράστια συμφέροντα, που ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα. Δεν αρμόζει σε ένα ριζοσπατικό, αριστερό κόμμα να καλλιεργεί τη λογική του "ώριμου φρούτου" σε τέτοιες συνθήκες. Αν η κυβέρνηση πέσει, τόσο το καλύτερο, αλλά σίγουρα δεν μπορούμε να βασίζουμε το σχεδιασμό μας σε αυτό το ενδεχόμενο.

Φυσικά, τα καθήκοντα της Αριστεράς δεν πρέπει να εξαντλούνται στο κινηματικό πεδίο (όσο και αν αυτό είναι απαραίτητο). Είναι απαραίτητο να συμπληρωθούν και από μία κεντρικοπολιτκή τακτική, στόχος της οποίας θα είναι η αριστερή κυβέρνηση και οι ρήξεις στις οποίες αυτή θα προβεί σε Ελλάδα και Ευρώπη. 

Επειδή όμως άλλο κυβέρνηση και άλλο εξουσία, άλλο κυβέρνηση και άλλο κράτος πρέπει να έχουμε μία σαφή στρατηγική για την επίλυση των δυσκολιών με τις οποίες θα βρεθούμε αντιμέτωποι όταν έχουμε αριστερή κυβέρνηση. Ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται αντιληπτές αυτές οι δυσκολίες με χαρακτηριστικό παράδειγμα το διορισμό του προέδρου της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ).

 Κατά την άποψη μας η Αριστερά θα έπρεπε να θέτει ως στόχο το ξερίζωμα του παρόντος Κράτους και να προπαγανδίζει την ιδέα της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης, που θα επανίδρυε εξ αρχής το ελληνικό Κράτος. 

Παρ' όλ' αυτά αναγνωρίζουμε ότι και μία -πραγματική και σκληρή- σύγκρουση εντός των αστικών θεσμών θα μπορούσε να παράξει πολιτικές νίκες και να οδηγήσει σε προοδευτικές λύσεις (έστω και προσωρινά). Μία αριστερή πουλαντζιανή τακτική δηλαδή θα μπορούσε να εγγράψει υλικές νίκες και σημαντικά αποτελέσματα για το λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα. 

Αυτό που πρέπει να αποφύγουμε όμως πάσει θυσία είναι η "αγαστή συνεργασία" με τους σκληρούς πυρήνες του αστικού Κράτους και η συνεννόηση με τα αστικά κόμματα για τη στελέχωση τους (πχ πρόεδρος της ΤτΕ). 

 Επίσης, αν θέλουμε με πραγματικούς όρους να διεκδικήσουμε την εξουσία -και όχι απλά την κυβέρνηση- εντός των αστικών θεσμών, θα πρέπει το κόμμα να παράξει τους δικούς του ανθρώπους που θα στελεχώσουν τον κρατικό μηχανισμό, στις καίριες θέσεις του τουλάχιστον, αλλά και να προβάλλουμε ένα εναλλακτικό μοντέλο διοίκησης, όπου αυτό είναι εφικτό βραχυπρόθεσμα. 

Αλλιώς θα είμαστε αναγκασμένοι να υποταχτούμε στις γραφειοκρατίες που γνωρίζουν το know how και τότε τα πράματα θα είναι πάρα πολύ δύσκολα. [3]

Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημανθεί και ένα πολύ σημαντικό όπλο που έχει πλέον στη φαρέτρα του ο ΣΥΡΙΖΑ. Όντας σχεδόν σίγουρο ότι θα αποτελεί την πρώτη δύναμη στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, μπορεί να βάλει de facto σημαντικά εμπόδια σε κρίσιμες πτυχές της πολιτικής της κυβέρνησης. 

 Ποιος θα αγοράσει ελληνικό ομόλογο πχ αν βγει ο Αλ. Τσίπρας και δηλώσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αναγνωρίζει τη συγκεκριμένη έκδοση ομολόγου (για μια σειρά από λόγους όπως αγγλικό δίκαιο, εμπράγματες εγγυήσεις κλπ); 

Προφανώς δεν θα το κάνει κανένας, γνωρίζοντας ότι το πολύ σε δύο χρόνια θα έχουν γίνει εκλογές στην Ελλάδα, το αποτέλεσμα των οποίων μάλλον θα σημαίνει το χάσιμο των χρημάτων του. 

Με παρόμοια λογική θα μπορούσε να εξαγγείλει δημόσια και σε όλους τους τόνους την επανακρατικοποίηση όλων των δομών που ιδιωτικοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, όπως και εκείνων που θα πρόκειται να ιδιωτικοποιηθούν. Ποιος θα σκεφτόταν έτσι να πάει να αγοράσει κάποια από τις παραλίες που βγάζει στο σφυρί η κυβέρνηση αυτήν την περίοδο πχ;

Επίσης, πρέπει να αποφευχθούν πάσει θυσία τόσο τα ανοίγματα προς τον εκσυγχρονιστικό εσμό της κεντροαριστεράς (Ελιά, Ποτάμι, ΔΗΜΑΡ κλπ) όσο και τα υπονοούμενα ότι μία πιθανή αλλαγή στις ηγεσίες των ΝΔ-ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να οδηγήσει την Αριστερά σε συνεργασία μαζί τους. 

Πέραν του ότι η κύρια αντίθεση που διατρέχει τη χώρα μας (ιμπεριαλισμός-λαός) δεν επιτρέπει τέτοιου είδους συμμαχίες παρά μόνον αν απαρνηθούμε το αξιακό πλαίσιο της Αριστεράς (την κοινωνική χειραφέτηση και την εθνική ανεξαρτησία δηλαδή), μία τέτοια κίνηση θα είχε καταστροφικά αποτελέσματα, με το ιδεολόγημα του "όλοι ίδιοι είναι" να κυριαρχήσει και να κινδυνεύσουμε να βρεθούμε σε μια κατάσταση όπου η ΧΑ θα σαρώνει τα πάντα.

Συμπερασματικά, η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές δεν πρέπει να μας εφησυχάσει καθόλου. Πρέπει να κάτσουμε και να προβληματιστούμε για κάποιες υπαρκτές αδυναμίες και να αποσαφηνίσουμε πλήρως τον πολιτικό σχεδιασμό μας, ο οποίος δεν μπορεί παρά να είναι ανατρεπτικός και ρηξιακός. 

Κατόπιν θα πρέπει να προχωρήσουμε στις απαραίτητες κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες για την υλοποίηση αυτού του πολιτικού σχεδίου. Αυτός ο δρόμος σίγουρα δεν θα είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, αλλά δυστυχώς είναι ο μόνος ρεαλιστικός για την κοινωνική πρόοδο.

[1] Μπορεί εύκολα να γίνει μία σύγκριση των εκλογικών ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις εν λόγω περιοχές στις εκλογικές αναμετρήσεις του Ιουνίου του '12 και του Μαΐου του '14 μέσα από τη σελίδα του Υπ. Εσωτερικών εδώ και εδώ

[2] βλ. εδώ

[3] Χαρακτηριστικά, μπορούμε να πάρουμε και την περίπτωση της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και τους επιστημονικούς κλάδους, όπως πολύ εύστοχα αναλύει ο Δ. Μπελαντής εδώ, προσπαθώντας να ερμηνεύσει την αντοχή της κεντροαριστεράς στις αντίστοιχες εκλογές