Η γέννηση της πρωτόγονου κοινοτισμού συναντάται στην προϊστορία. Η κοινότητα η οποία δεν διαθέτει γεωγραφικά όρια και διαρκώς μετακινείται. Η επιτακτική ανάγκη της ομαδικής άμυνας κατά των ξένων εισβολέων διαμορφώνει σταδιακά τη μόνιμη οργάνωση της κοινότητας. Αυτή θεμελιώθηκε στο θεσμό των γενών από τις οποίες προήλθαν οι φατρίες και οι φυλές. Οι κοινότητες περιέκλειαν περισσότερες συγγενείς φυλές οι οποίες τελούσαν κάτω από τη διοίκηση του συμβουλίου των αρχηγών των φυλών. Τα κοινά συζητούνταν δημόσια και η ψηφοφορία πραγματοποιούνταν κατά φυλές. Η συνεκτικότητα της κοινότητας βασιζόταν στους δεσμούς αίματος. Το κοινό χαρακτηριστικό των κοινοτήτων ήταν ο τόπος ταφής των νεκρών. Κάθε φατρία αποτελούσε ξεχωριστή στρατιωτική, αθλητική και θρησκευτική ομάδα. Ουδέτερες ζώνες καθόριζαν τα όρια των κοινοτήτων. Στις δώδεκα αυτοδιοικούμενες πόλεις της περίοδο του Κέκροπα κανένας δεν λάμβανε μέρος στη διοίκηση αν δεν ανήκε σε φατρία. Η ανάγκη να προφυλαχθούν οι κάτοικοι της Αττικής εκ της θαλάσσης από τους Κάρες και εκ της ξηράς από τους Βοιωτούς ανάγκασε τον Κέκροπα να συνενώσει τις δώδεκα πόλεις (δήμους) της Αττικής και σχηματίσθηκε η λεγόμενη Δωδεκάπολη. Ο Θησέας συνέχισε τη διαδικασία συνένωσης των πόλεων της Αττικής με την αστικοποίηση της Αθήνας, η οποία είναι γνωστή ως «Συνοίκηση» ή «Συνοικισμός». Στην περίπτωση αυτή παρατηρείται η συνένωση των τοπικών αρχών και η ίδρυση συστήματος κεντρικής διοίκησης στη μεγαλύτερη κώμη, με κριτήρια την οχυρή και την κεντρική θέση της.
Παράλληλα καθιερώθηκαν και μια σειρά θεσμικών αλλαγών στη δικαιοσύνη, στη θρησκεία και στην οικονομία. Σε ανάμνηση αυτής της απόφασης οι Αθηναίοι γιόρταζαν τα Συνοίκια ή Μετοίκια και τιμούσαν την Πάνδημο Αφροδίτη. Το αθηναϊκό δίκαιο κατέστη υπέρτερο των εθίμων των φυλών και των γενών και προστάτευε τους ξένους προς τις φυλές πολίτες (για παράδειγμα τους μέτοικους). Οι φυλές συγκροτούσαν κατά βάση τους δήμους, οι οποίοι αποτελούσαν αυτοδιοικούμενα διοικητικά κέντρα. Θα πρέπει να παρατηρηθεί ότι ο δήμος αποτελούσε περισσότερο μια κοινωνία ανθρώπων και λιγότερο μια εδαφική περιοχή και αποτελούσαν διοικητικά κέντρα γύρω από τα οποία είχαν αναπτυχθεί αγροτικοί οικισμοί. Αργότερα ο Σόλων διαίρεσε τους πολίτες ανάλογα με τη φυλή και την κτηματική περιουσία. Το 509, ο Κλεισθένης καθιέρωσε μια νέα διαίρεση με βάση τον τόπο διαμονής.
Ανδρέας Καστάνης
Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου